Η Παναγία των Παρισίων – Notre Dame de Paris, είναι ο σπουδαιότερος μητροπολιτικός χριστιανικός ναός, και ένα από τα γνωστότερα αξιοθέατα της πόλης του Παρισιού. Με 128 μέτρα μήκος, με τα 2 κωδωνοστάσια ύψους 68 μ, τα περίφημα γλυπτά, τον εσωτερικό διάκοσμο με τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης (βιτρώ) παράθυρα, 37 αναπαραστάσεις της Παναγίας μέσα στο ναό (γλυπτά, ζωγραφιές, βιτρό) και με το μυστήριο που το περιβάλει προσελκύει κάθε χρόνο 14 εκατομμύρια και πλέον επισκέπτες. Αποτελεί ένα από τα πλέον θαυμαστά αρχιτεκτονικά μνημεία του λεγόμενου γοτθικού ρυθμού. Βρίσκεται στη νησίδα lle de la Cite του ποταμού Σηκουάνα.
Η κατασκευή του ναού, σε τοποθεσία που υπήρχε παλιότερος παγανιστικός ναός, άρχισε το 1163 και τον θεμέλιο λίθο έθεσε ο Πάπας Αλέξανδρος Γ΄ και ο Βασιλεύς Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας. Ο ναός αποπερατώθηκε περίπου το 1272 – χρειάστηκε δηλαδή σχεδόν 110 χρόνια μέχρι να ανοίξει τις πύλες του στους πιστούς. Έχει συνολική επιφάνεια 4.800 τετραγωνικά μέτρα, 130 μέτρα μήκος, 48 φάρδος, 35 ύψος και κανονικά μπορεί να χωρέσει μέχρι και 6.000 ανθρώπους ταυτόχρονα. Τα πλέον άξια ιδιαίτερης προσοχής σημεία, που προκαλούν το θαυμασμό της αρχιτεκτονικής του ναού, είναι η υπέροχη πύλη με τον υπεράνω αυτής τεράστιο ρόδακα και τις δύο εκατέρωθεν αυτής πύλες, τα περίφημα γλυπτά, καθώς και ο εσωτερικός διάκοσμος με τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης (βιτρώ) παράθυρα.
Η μεγαλύτερη από τις 4 καμπάνες της ζυγίζει 13.000 κιλά. Διάσημα είναι και τα αγάλματα-δαίμονες (gargouilles) που βρίσκονται περιμετρικά στα ψηλά σημεία του καθεδρικού ναού. Τα gargouilles εκτός από διακοσμητικό ρόλο έχουν και χρηστικό, είναι υδρορροές. Όντας κενά στο εσωτερικό τους αποτελούν την κατάληξη υδρορροών και προστατεύουν τα εξωτερικά τοιχώματα του ναού από το νερό της βροχής.
Το 1699 η Παναγία των Παρισίων υπέστη ακρωτηριάσεις, με τη δικαιολογία της επισκευής της. Γύρω στο 1790, αμέσως μετά τη Γαλλική Επανάσταση υπέστη νέες καταστροφές, καθώς πολλά θρησκευτικά σύμβολά της “αποκαθηλώθηκαν”, στο πνεύμα της εποχής. Στις 2 Δεκεμβρίου 1804 στο Ναό αυτό στέφθηκε Αυτοκράτορας ο Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης.
Με κέντρο δράσης το ναό αυτόν συνέγραψε ο Βικτόρ Ουγκώ το γνωστό κλασσικό πλέον μυθιστόρημα με το τίτλο Παναγία των Παρισίων, που μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο και ως ταινία με ηθοποιούς και με τα κινούμενα σχέδια της Ντίσνεϊ. Μετά την έκδοση του μυθιστορήματος, το 1831, ο αριθμός των επισκεπτών εκτινάχθηκε.
Λίγα χρόνια μετά, κι ενώ το μυθιστόρημα είχε γίνει best seller αποφασίστηκε να γίνουν σημαντικές εργασίες συντήρησης, υπό την επίβλεψη του Eugène Viollet-le-Duc. Οι εργασίες κράτησαν 25 χρόνια. 100 χρόνια αργότερα, το 1963 άρχισε η μεγάλη επιχείρηση καθαρισμού της πρόσοψης του ναού. Μετά από πολλούς αιώνες απέκτησε και πάλι το αρχικό του χρώμα.
Μέσα στον καθεδρικό ναό οι πιστοί έψαλλαν δύο φορές τον ύμνο Te Deum, μία στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και μία στο τέλος του Δευτέρου προκειμένου να ευχαριστήσουν το Θεό για τη λήξη τους.
Επί πάνω από 850 χρόνια, οι μεσαιωνικοί φύλακες του Παρισιού, τα gargouilles της Παναγίας των Παρισίων, φροντίζουν για την ακεραιότητα του εμβληματικού γοτθικού ρυθμού ναού.Το γαλλικό κράτος δαπανούσε κάθε χρόνο περίπου 2 εκατομμύρια ευρώ για έργα συντήρησης – όμως ακόμα κι αυτό το ποσό δεν επαρκούσε. Οι εκκλησιαστικές αρχές, που βασίζονται σε δωρητές κυρίως από το εξωτερικό, είχαν κάνει μεγάλη καμπάνια για να συγκεντρωθούν 100 εκατομμύρια ευρώ για να γίνουν οι απαραίτητες αναστηλώσεις. Μια γιγάντια επιχείρηση συντήρησης είχε ξεκινήσει, όμως στις 15 Απριλίου 2019 η μεγάλη πυρκαγιά ανέτρεψε τα πάντα…