Γεννήθηκε σχεδόν στην σκηνή το 1887 στο Μεταξουργείο,αφού την μητέρα της ηθοποιό Ελένη Κοτοπούλη την έπιασαν οι πόνοι επάνω στο θεατρικό σανίδι.Βρέφος εμφανίστηκε πρώτη φορά σε θεατρική περιοδεία των γονιών της αφού και ο πατέρας ήταν ηθοποιός και θιασάρχης.Στα πέντε της χρόνια είχε τον πρώτο της ρόλο.Ήταν η μικρότερη από τις τέσσερις συνολικά κόρες της οικογένειας.Ο θίασος ήταν οικογενειακός,μέχρι που ένα χαστούκι του πατέρα της την έκανε να μεταπηδήσει στο Βασιλικό Θέατρο.
Έγινε θιασάρχης το 1908 για πρώτη φορά, σε πολύ νεαρή ηλικία, και το 1912 μετονόμασε το Θέατρο Ομονοίας σε Μαρίκα Κοτοπούλη.Το 1937 μεταφέρθηκε στο θέατρο Ρεξ.Οι μεγάλοι σταθμοί στην καριέρα της ήταν η Ηλέκτρα,η Ιφιγένεια,η Μαργαρίτα(Φάουστ),ο Πουκ (Όνειρο καλοκαιρινής νύχτας) αλλά και η Στέλλα Βιολάντη(Γρηγόρης Ξενόπουλος).
Η προσωπική της ζωή χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα τολμηρή και θυελλώδης για την εποχή.Είχε μια σύντομη ερωτική σχέση με τον σκηνοθέτη που την καθιέρωσε,τον Θωμά Οικονόμου.Μετά τον χωρισμό τους αναχωρεί για το Παρίσι,και σε περιοδεία στην Κωνσταντινούπολη το 1908 ερωτεύεται τον Ίωνα Δραγούμη,τότε Γραμματέα της Ελληνικής Πρεσβείας και αργότερα πολιτικό.Η σχέση τους κράτησε ως το 1920,όταν λίγο πριν παντρευτούν ο Δραγούμης εξορίζεται και τελικά εκτελείται από υποστηρικτές του Ελευθερίου Βενιζέλου.Αυτή η ματωμένη περίοδος είναι τα Ιουλιανά.Συζούσαν για 8 παθιασμένα χρόνια χωρίς να παντρευτούν ποτέ λόγω ταξικής διαφοράς.Το 1932 θα παντρευτεί με τον Γιώργο Χέλμη,αλλά δεν θα αποκτήσουν ποτέ παιδιά.Φήμες θα κυκλοφορούν ως το τέλος της ζωής της για ερωτικές σχέσεις με νεαρές ηθοποιούς.Είναι γνωστό ότι έζησε χωρίς ταμπού.Ήταν πολύ πεισματάρα με ιδιαίτερα καυστικό χιούμορ και στον καθρέφτη της μονολογούσε και έλεγε “Μαρίκα ζήσε μόνο για το Θέατρο.Δεν κάνεις εσύ για τις χαρές της ζωής”.
Απεβίωσε το 1954,καθιερώνοντας το “Έπαθλο Κοτοπούλη”σε νέες ανερχόμενες ηθοποιούς,με το οποίο βραβεύτηκαν η Μελίνα Μερκούρη,η Άννα Συνοδινού,η Έλλη Λαμπέτη,κ.α.
Τον Δεκέμβριο του 2019,στο θέατρο “Χώρα” η Μαρίκα Κοτοπούλη θα ξαναγεννηθεί.Ο Πέτρος Ζούλιας με επικεφαλής την Νένα Μεντή και έναν 10μελή θίασο εμπνέεται από την ζωή και το έργο της μεγάλης ηθοποιού και επιχειρεί σε μια σκηνική αναδημιουργία,πάντα με την βοήθεια της μυθοπλασίας,αλλά και το πλούσιο υλικό της βιογραφίας της ηθοποιού.Το κείμενο του Πέτρου Ζούλια δημιουργήθηκε μετά από έρευνα σε κείμενα, βιβλία, συνεντεύξεις και διηγήσεις γύρω από περιστατικά της επεισοδιακής ζωής της μεγάλης πρωταγωνίστριας.Ξεκινά το 1937, τη χρονιά που η Κοτοπούλη εγκαινιάζει το σημερινό θέατρο Ρεξ και συνεχίζει με επεισόδια της ζωής της.Φωτίζοντας πλευρές του χαρακτήρα της, τη γνωρίζουμε ως “δασκάλα”, όταν το 1941 ιδρύει τη θεατρική της σχολή, μέσα στην καρδιά της Κατοχής για να φτάσουμε ως την αργή αλλά σταθερή πορεία της, προς το τέλος του έργου της, το 1954, τότε που φεύγει πια από τη ζωή.
“Το τρακ πάει πάντα μαζί με το ταλέντο”,έλεγε πάντα η Μαρίκα στους νέους ηθοποιούς,και η αύρα της θα είναι εκεί,κρυμμένη στην αυλαία,στο θεατρικό σανίδι που λάτρεψε,που γεννήθηκε και χάθηκε,στις λάμπες στον καθρέφτη του καμαρινιού.Δεν ήταν μόνο Θεατρίνα,ήταν Σύμβολο.
